6 نکتۀ طلایی برای شستشوی فرش دستبافت در خانه

در این مقاله، به بررسی نکات کلیدی و اصول شستشوی فرش دستبافت در خانه خواهیم پرداخت تا بتوانید با رعایت آن‌ها، طول عمر و درخشندگی فرش خود را افزایش دهید.

مقدمه

فرش دستبافت یکی از ارزشمندترین آثار هنری و فرهنگی ایران است که به دلیل استفاده از الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم و پنبه و طرح‌های منحصر به فرد جایگاه ویژه‌ای در بین علاقه‌مندان به دکوراسیون داخلی و هنرهای دستی دارد. نگهداری و شستشوی اصولی فرش دستباف اهمیت بالایی دارد تا این کالای ارزشمند دوام و زیبایی خود را حفظ کند. در این مقاله، به بررسی نکات کلیدی و اصول شستشوی فرش دستبافت در خانه خواهیم پرداخت تا بتوانید با رعایت آن‌ها، طول عمر و درخشندگی فرش خود را افزایش دهید.

پیش از اینکه این مقاله را بخوانید به شما پیشنهاد می‌کنیم که شستشوی فرش دست‌باف خود را به قالی‌شویی‌های معتبر بسپارید. این کار دو علت اصلی دارد:

1.      شستن فرش دست‌بافت در خانه ممکن است منجر به به‌هم‌ریختگی رنگ‌های فرش دستبافت شما شود، که اگر این اتفاق بیفتد درست کردن و رنگ‌بری فرش بسیار مشکل خواهد بود.

2.      در شستشو در خانه امکان زدودن کامل گردوخاک از میان پرزهای فرش بسیار دشوار است و اگر فرش سال‌های زیادی شسته نشده باشد فقط با استفاده از دستگاه‌های مخصوص غبارروبی می‌توان خاک را از فرش جدا کرد.

غبارروبی یا غبارگیری فرش

ولی اگر به هر دلیلی به قالی‌شویی‌هایی معتبر و قابل‌اعتماد دسترسی ندارید و مجبور به شستشوی فرش در خانه هستید در ادامه می‌توانید مهمترین نکات برای شستشوی فرش دستباف در خانه را مطالعه کنید.

1. انتخاب بهترین شوینده برای فرش دستبافت

انتخاب شوینده مناسب یکی از مهم‌ترین نکات در شستشوی فرش دست‌بافت است. از آنجا که این فرش‌ها از الیاف طبیعی ساخته شده‌اند، باید از شوینده‌های ملایم و مخصوص فرش استفاده شود. شوینده مناسب فرش دستبافت باید فاقد مواد شیمیایی قوی باشد تا رنگ و بافت فرش دچار آسیب نشود.

احتمالا شما هم در خانه شوینده‌های متنوعی دارید، مانند سفیدکننده‌ها، لکه‌بردارها ولی به هیچ وجه استفاده از این شوینده‌ها برای شستشوی فرش در خانه مناسب نیست. استفاده از شامپو بچه، شامپو فرش یا رنده کردن صابون‌های ساده می‌تواند بهترین گزینه برای شستشوی فرش در خانه باشد.

2. مراحل شستشوی فرش دستبافت در خانه

1-2 غبارگیری اولیه:

یکی از سخت‌ترین کارهایی که باید بادقت انجام دهید غبارروبی فرش است. فرش‌های پشمی به دلیل خاصیت پشم که جاذب گردو‌خاک هستند در طول استفاده، غبار محیط را جذب می‌کنند و به‌مرور به سطح پایین پرز فرش منتقل می‌شود. شاید روی فرش شما خالی از هرگونه خاک و غباری باشد اما اگر میان پرز‌های فرش را باز کنید خواهید دید که میان پرزهای فرش خاک نشسته است. اکر این خاک از فرش تکانده نشود وقتی شما فرش را در خانه خیس می‌کنید فقط این خاک تبدیل به گل و به همان شکل ته نشین می‌شود و نتیجۀ درست را از شستشوی فرش خود نخواهید گرفت.

پس قبل از شستشو، با استفاده از جاروبرقی یا تکاندن فرش، گردو‌غبار روی فرش را کاملاً تمیز کنید. این کار باعث می‌شود فرش بهتر و کامل‌تر شسته شود. یک راه مناسب این است که فرش را به پشت پهن کنید و پشت فرش را هم جارو بکشید یا همینطور که فرش را پشت‌ورو در خانه پهن کرده‌اید روی آن راه بروید یا با وسیله به آن ضربه بزنید. اگر امکان این کار را دارید می‌توانید پیش از اینکه بخواهید فرش را در خانه بشویید، به مدت چند روز تا یک هفته فرش را پشت‌ورو پهن کنید. با این کار به‌مرور که روی فرش راه می‌روید خاک و غبار از فرش خارج می‌شود. وقتی فرش را بردارید، قاعدتا از حجم خاک و غباری که از فرش خارج شده است تعجب خواهید کرد!

غبارروبی دستی فرش

2-2 خیساندن فرش:

فرش دست‌بافت خود را در آب ولرم به مدت کوتاهی بخیسانید. خیساندن فرش به از بین بردن لکه‌های عمیق کمک می‌کند و کثیفی‌ها را نرم می‌کند. فراموش نکنید به‌هیچ‌وجه آب با حرارت بالا روی فرش نریزید، چون باعث آسیب به الیاف و رنگ‌های فرش شما خواهد شد. همچنین توجه داشته باشید که با استفاده از شلنگ هم زیر فرش را خیس کنید هم روی آن را، به شکلی که احساس کنید فرش غرق آب شده است. قاعدتا در فضایی که می‌خواهید در خانه شستشوی فرش را انجام دهید باید زمین آن از قبل کاملا تمیز باشد. دوده و کثیفی‌های چرب بسیار کار را برای شما سخت می‌کند، پس حتما قبل از پهن کردن فرش، محیطی را که می‌خواهید فرش را در آن بشویید، کامل بررسی و تمیز کنید. همچنین توجه داشته باشید سطحی که فرش را برای شستشو روی آن پهن می‌کنید تا جای امکان صاف باشد و سطوح تیز و برنده نداشته باشد.

یک نکته مهم که نباید فراموش کنید این است که به جهت سطح خواب پرزهای فرش دقت کنید. فرش را به سمتی پهن کنید که می‌خواهید آب از فرش خارج شود.

3-2 شستشوی ملایم:

برای شستشوی فرش دستبافت، از اسفنج یا پارچه نرم استفاده کنید و به‌آرامی با شوینده مخصوص فرش، سطح آن را تمیز کنید. می‌توانید با برس نرم دسته‌دار هم این کار را انجام دهید، ولی از استفاده از برس‌های زبر و شوینده‌های قوی پرهیز کنید، چرا که می‌تواند به الیاف طبیعی فرش آسیب بزند. اگر در نقطه‌ای از فرش کثیفی بیشتری مشاهده می‌کنید می‌توانید شوینده بیشتر برای آن قسمت استفاده کنید و بیشتر آن قسمت را برس بکشید.

شستشوی فرش با برس نرم

4-2 آب‌کشی کامل:

بعد از شستشو، فرش را با آب ولرم چندین بار آب‌کشی کنید تا مطمئن شوید هیچ‌گونه شوینده‌ای در فرش باقی نمانده است. باقی ماندن مواد شوینده در فرش می‌تواند باعث ایجاد لکه و آسیب‌های طولانی‌مدت شود. برای بهتر انجام دادن این کار نیاز به یک وسیله‌ای مانند پارو دارید. در قالیشویی‌ها، بیل‌های مخصوصی برای این کار درست شده است. ولی شما می‌توانید از پاروی برف‌روبی هم استفاده کنید. نباید لبۀ جسمی که برای بیرون راندن آب از سطح فرش انتخاب می‌کنید خیلی تیز و خشن باشد. فرش دستبافت اصطلاحا خواب دارد. شما فرش را به شکلی باید پهن کنید که با کشیدن بیل روی فرش، آب از آن به راحتی خارج شود. چندبار این کار را انجام دهید تا وقتی که احساس می‌کنید دیگر مواد شوینده همراه آب از فرش خارج نمی‌شود. بعد آب را ببندید و تا جای امکان آب فرش را با پارو بگیرید.

پاروکشیدن فرش برای خارج کردن آب از آن

3. خشک‌کردن اصولی فرش دستبافت

خشک‌کردن فرش دستبافت بسیار حساس است. فرش باید به صورت طبیعی و در فضایی سایه‌دار خشک شود تا رنگ و بافت فرش دستبافت دچار تغییر نشود. از قرار دادن فرش در معرض تابش مستقیم نور خورشید پرهیز کنید. اگر زیر نور آفتاب فرش را پهن می‌کنید، بدانید که باید حواستان به فرش باشد و کمتر از یک روز فرش دستبافت‌تان را از زیر نور مستقیم خورشید بردارید؛ مخصوصا در فصل تابستان این نکته بسیار مهم است. همچنین بهتر است فرش را به صورت صاف روی زمین پهن کنید تا از چین و چروک شدن یا تغییر شکل آن جلوگیری شود.

اگر امکانش را دارید می‌توانید برای سریع‌تر خشک شدن فرش آن را پشت و رو کنید.

شستن و خشک کردن فرش در سال 1338

4. مراقبت‌های پس از شستشو

پس از خشک‌شدن کامل فرش، بهتر است با استفاده از یک برس نرم، به آرامی پرزهای فرش را به حالت اولیه بازگردانید. این کار باعث می‌شود فرش شما دوباره نرم و خوش‌حالت شود. همچنین، در صورت نیاز، می‌توانید سطح فرش دست‌بافت را با پارچه‌ای نرم پاک کنید. این کار مثل شانه کردن موها پس از حمام می‌ماند. شما باید به یک جهت پرزهای فرش را برس بکشید تا همگی منظم و در یک جهت قرار گیرند.

5. نکات مهم برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی فرش

شستشوی بیش از حد فرش دستبافت می‌تواند باعث کاهش عمر فرش شود. بنابراین، شستشوی این فرش‌ها باید به‌صورت دوره‌ای و با فواصل زمانی مناسب انجام شود.

برای فرش‌های قدیمی یا آنتیک، بهتر است به جای شستشوی خانگی، از قالی‌شویی‌های حرفه‌ای و متخصص در این زمینه استفاده کنید تا از هرگونه آسیب به فرش جلوگیری شود.

6.  بهترین زمان شستشوی فرش دستبافت

شستشوی فرش دست‌بافت بسته به میزان استفاده و نوع آلودگی، بسیار متفاوت است. ممکن است در یک محیط یک فرش نیاز به شستشوی سالانه داشته باشد و در محیط دیگر چند سال هم نیازی به شستشو پیدا نکند. با این حال، در صورت وجود لکه‌های خاص، می‌توانید لکه‌گیری موضعی انجام دهید تا نیاز به شستشوی کامل کاهش یابد. جاروکشیدن روی فرش به صورت مرتب و گاهی هم پشت فرش می‌تواند نیاز به شستشوی فرش را عقب بیاندازد.

این نکته را هم در نظر داشته باشید فصلی را برای شستشوی فرش دستبافت خود انتخاب کنید که هوا سرد نباشد و شما بتوانید فرش را به راحتی خشک کنید. در قالی‌شویی‌ها پس از شستشوی کامل فرش با استفاده از دستگاه‌های آب‌گیری همه آب موجود در فرش را می‌گیرند و فرش به راحتی خشک می‌شود ولی هنگام شستشوی فرش در خانه خشک کردن فرش دستبافت بسیار سخت است. مخصوصا که فرش دستبافت پس از خیس شدن، مخصوصا اگر فرش پشمی باشد، بسیار سنگین شده و جابه‌جایی آن بسیار مشکل خواهد بود.

این نکته را هم به یاد داشته باشید که آویزان کردن فرش از روی دیوارها کار درستی نیست، چون باعث می‌شود آب از یک سمت فرش خارج شود و احتمال زرد شدن یک طرف ریشه‌های فرش وجود دارد.

نتیجه‌گیری

شستشوی صحیح و اصولی فرش دستبافت از اهمیت بالایی برخوردار است. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله و استفاده از شوینده‌های مناسب و روش‌های ملایم، می‌توانید از افزایش طول عمر فرش دست‌بافت و حفظ زیبایی آن مطمئن شوید. شستشوی فرش دستبافت در خانه بادقت و استفاده از روش‌های صحیح، می‌تواند به حفظ این هنر ارزشمند کمک کند.